بهترین فیلم های ژانر وحشت در تاریخ سینما
ژانر وحشت یا گونه فیلم های ترسناک یکی از خاص ترین گونه های سینمایی است که همیشه طرفداران خاص خودش را داشته و نمونه های شاخصی از آن در دوره های مختلف تاریخی، روی پرده نقره ای رفته اند. در این مطلب سعی کرده ایم تا ده فیلم برتر تاریخ در این ژانر را معرفی کنیم.
ژانر وحشت یا گونه فیلم‌های ترسناک، یکی از خاص‌ترین گونه‌های سینمایی است که همیشه طرفداران خاص خودش را داشته و نمونه‌های شاخصی از آن در دوره‌های مختلف تاریخی، روی پرده نقره‌ای رفته‌اند. این ژانر سینمایی می‌تواند هیجان و اضطراب را به مخاطب تقدیم کند و برای مدتی بین او و همه دغدغه‌های زندگی روزمره فاصله بیاندازد.
فیلم‌های ژانر وحشت همواره در معرض این خطر قرار دارند که به تکرار بیفتند و نسخه‌های پرتعداد و بازسازی شده فیلم‌های ترسناک موفق در تاریخ، موید این مدعاست. با این حال، فیلم‌های مهمی هم بوده‌اند که با ارائه نوآوری‌های ویژه، مرزهای این گونه سینمایی را فراتر برده و در ذهن علاقه‌مندان به سینما ماندگار شده‌اند.
با این که در مورد ژانر برخی فیلم‌های مهم، مثل «روانی» آلفرد هیچکاک، اتفاق نظر وجود ندارد و گاهی مرزهای بین دو یا چند گونه سینمایی چندان روشن نیست، همچنین ممکن است فهرست‌های مختلفی برای سینمای وحشت ارائه شود، اما در این مطلب سعی کرده‌ایم تا ده فیلم برتر تاریخ در این ژانر را معرفی کنیم.
۱۰- برو بیرون (جردن پیل – ۲۰۱۷)
جردن پیل، کارگردان رنگین پوست و خوش‌ذوق سینمای آمریکا، یکی از مهم‌ترین علاقه‌مندان به ژانر وحشت در سال‌های اخیر محسوب می‌شود؛ کسی که با ظرافتی مثال زدنی، این گونه سینمایی را با موضوعات روز درآمیخته و شکل جدیدی از فیلم‌های ترسناک را به مخاطب عرضه می‌کند.
اثر تحسین شده پیل با نام «برو بیرون»، یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌های ترسناک قرن حاضر به شمار می‌رود؛ فیلم رازآلود و مهیبی که سینمای وحشت را با یکی از موضوعات روز جامعه آمریکا، یعنی تبعیض نژادی، درمی‌آمیزد و پرداختی پیچیده از جنایات هولناک یک خانواده سفیدپوست ارائه می‌کند.
«برو بیرون» کار خود را از داستان ملاقات یک پسر سیاه‌پوست با خانواده نامزد سفیدپوستش شروع می‌کند؛ اما وقتی وارد خانه دختر می‌شود، نشانه‌هایی از یک توطئه خانوادگی موجبات ترس نقش اول فیلم و مخاطب را فراهم می‌آورد. در ادامه، عناصر سیاسی و روانشناختی هم به فیلم اضافه می‌شوند تا «برو بیرون»، اگرچه به اندازه سایر رقبایش در ژانر وحشت رعب‌آور نیست، اما اثری عمیق و قابل دیدن باشد؛ فیلمی متفاوت که توضیح زوایای پنهانش در نوشتار میسر نخواهد بود.
۹- جیغ (وس کریون – ۱۹۹۶)
در برهه‌ای از تاریخ که سینمای وحشت نیاز مبرم به نوآوری را احساس می‌کرد، کریون با فیلم تازه‌ای که با خصلت‌های جوان‌پسند و مدرن آراسته شده بود، توانست یک اسلشر سرپا و متفاوت خلق کند. «جیغ» که روایت نسبتا واقعی خود را در دل یک زندگی شهری مدرن پی می‌گرفت و از مندرس بودن نمونه‌های کلاسیک ژانر وحشت مبرا بود، داستان چند نوجوان دبیرستانی را روایت می‌کرد که هدف یک قاتل زنجیره‌ای قرار گرفته‌اند و سعی می‌کنند از شر او خلاص شوند.
«جیغ» به شکل جالبی با کمدی (که به نظر می‌رسد ذاتا ربطی به سینمای وحشت ندارد) در هم آمیخته بود و همین موضوع آن را قابل دیدن و متفاوت جلوه می‌داد. فیلمنامه استوار و غافگیرکننده این فیلم، دیگر نقطه قوت مهم آن به شمار می‌رفت؛ متن دقیق و پرظرافتی که برخلاف اکثر سناریوهای نحیف آثار سینمای وحشت، با وسواس قابل ملاحظه‌ای در گره‌افکنی‌ها همراه بود و قصه پر پیچ و خمی را، می‌پروراند.
۸- بیگانه (ریدلی اسکات – ۱۹۷۹)
شاید بی‌راه نباشد اگر «بیگانه»، اثر تحسین شده ریدلی اسکات را سردمدار و بهترین فیلم علمی تخیلی ژانر وحشت بنامیم؛ اثری که ماجرای یک سفینه فضایی اکتشافی و راه یافتن موجود فضایی بیگانه‌ای به داخل آن، پیرنگ اصلیش را تشکیل می‌داد.
جدای از خصلت علمی تخیلی که در آن زمان در سینمای وحشت کم‌سابقه بود، منتقل کردن کل قصه به اتمسفر فضایی و لوکیشن‌های غریبه و ترسناک خارج از سطح زمین و آن محیط‌های مرسوم ژانر وحشت (مثل خانه یا هتل قدیمی)، ویژگی مهمی بود که «بیگانه» را در فضاسازی و القای وحشت مورد نظرش به توفیق رساند.
جلوه‌های ویژه باکیفیت و طراحی دقیق جزئیات نیز از دیگر عناصر موفقیت این فیلم به شمار می‌روند. برای فیلم «بیگانه» دنباله‌های متعددی هم ساخته شده که با وجود پیشرفتهای فنی چشمگیر، هیچ کدامشان اصالت نسخه اصلی فیلم موفق ریدلی اسکات را نداشتند.
۷- آرواره ها (استیون اسپیلبرگ – ۱۹۷۵)
خلاقیت ویژه و وجه متمایز فیلم «آرواره‌ها» مدیون تغییر منشاء شر، از یک امر ماورایی و اهریمنی به عنصری خطرناک در دل طبیعت است که زندگی انسان‌ها را تهدید می‌کند. در «آرواره‌ها» خبری از روح یا قاتل وحشی نیست، اما حمله یک کوسه به ساکنان جزیره‌ای که یک افسر پلیس در آن برای نجات مردم قهرمانانه تقلا می‌کند، داستان فیلم متفاوت اسپیلبرگ را رقم می‌زند.
با این حال، همین تهدید گزند کوسه که یک عنصر از طبیعت وحشی است، وقتی با اجرای درست و تاثیرگذار کارگردان همراه می‌شود، می‌تواند مخاطب را تا سر حد مرگ بترساند. دقت در اجرا و کارگردانی صحنه‌های پرجزئیات و تکان‌دهنده، وجه ممتاز فیلمی به شمار می‌رود که به نوعی زمینه تولید مجموعه فیلم‌های موفق «پارک ژوراسیک» و حتی فیلم متوسط «مگ» در سال‌های اخیر را فراهم نمود.
۶- هالووین (جان کارپنتر – ۱۹۷۸)
چهارمین فیلم ترسناک محبوب و یکی از بیست فیلم ترسناک با امتیاز بالا در وبسایت آی ام دی بی، اسلشر متفاوتی از جان کارپنتر است که می‌توانیم او را یکی از متخصصان ژانر وحشت بنامیم. «هالووین» داستان یک قاتل روانی خطرناک به نام مایکل مایرز را روایت می‌کند که در کودکی خواهر خود را با چاقو به قتل رسانده و حالا پس از سال‌ها، چند شب مانده به جشن هالووین از زندان می‌گریزد تا جنایتی تازه را برنامه‌ریزی کند.
«هالووین» به خاطر استفاده از عناصر و نمادهای جذابی که به سینمای وحشت اضافه یا آن‌ها را در این گونه سینمایی تثبیت کرد، مورد تحسین قرار گرفت و در یادها ماندگار شد؛ از ماسک ساده‌ای که به یکی از نمادهای سینمایی تبدیل شده گرفته تا آن کدو تنبل معروف و حتی جیغ‌هایی که اضطراب فیلم را چند برابر می‌کردند. همچنین کارپنتر در این فیلم، علاوه بر نویسندگی و کارگردانی، آهنگسازی را هم شخصا بر عهده گرفت تا به موسیقی متناسب با فیلم‌های این گونه سینمایی هویت تازه‌ای ببخشد و آن را در خدمت ژانر درآورد.
۵- جن گیر (ویلیام فریدکین – ۱۹۷۳)
«جن گیر» یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های ژانر وحشت است که نامش در تمامی فهرست‌ها، بین ۱۰ فیلم برتر این ژانر، به چشم می‌خورد. حلول جن و ارواح خبیث در بدن انسان، شاه‌بیت این فیلم به شمار می‌رود که بعدها به تعداد زیادی از آثار پرتکرار و مشابه در این گونه سینمایی راه پیدا کرد؛ پیرنگی که تاثیرش تا همین امروز هم در دنیای سینمایی احضار، کاملا قابل مشاهده است.
«جن گیر» اما اولین و بهترین نمونه این شکل از فیلم‌های ترسناک بود که قصه خانواده‌ای را روایت می‌کرد که دخترشان به حالت احتضار افتاده و هیچ درمانی بر او افاقه نمی‌کند. آن‌ها پس از امتحان کردن درمان‌های مختلف، ناچارا به سراغ کشیشی می‌روند تا اهریمن را از وجود دخترشان خارج کند.
فیلم در عین سادگی و بی‌ادعا بودن، به واسطه بازی خوب بازیگران و اجرای دقیق و پرظرافت کارگردانی که به قواعد سینمایی پایبند است و زیرگونه‌ای از یک ژانر شاخص سینمایی را بنیان‌گذاری می‌کند، پس از حدود چهل سال هنوز تازگی دارد و احتمالا تا همیشه به عنوان یکی از الگوهای سینمای وحشت ماندگار خواهد بود.
۴– موروثی (آری استر – ۲۰۱۸)
خانواده گراهام یکی از اعضای مسن خود را از دست داده، اما حضور غیرمادی متوفی در خانه و ارتباطش با دختر کوچک خانواده، همچنان احساس می‌شود. این توصیف یک خطی و ساده، بنای یکی از نمونه‌های جدید فیلم ترسناک را فراهم می‌آورد؛ فیلمی که شاید عوامل چندان مشهوری نداشته باشد، اما به واسطه مدرن‌سازی ژانر وحشت، در میان بهترین نمونه‌های این گونه سینمایی قرار می‌گیرد.
«موروثی» با این که سرشار از لحظات نفس‌گیر و پرالتهاب است، اما وحشتش را به روز رسانی کرده و از آن شکل مندرس فیلم‌های ترسناک کلاسیک فاصله دارد. این فیلم بیشتر از آن‌که بخاطر ترسناک بودنش شوکه‌کننده باشد، به واسطه پیچیدگی‌ها و عمق وقایعش اثرگذار به نظر می‌رسد. روح معماگونه حاکم بر فیلم که ترکیبی از فیلم‌های خانوادگی، ماورایی و معمایی است، «موروثی» را به اثری متفاوت و سرحال در ژانر وحشت تبدیل می‌کند.
۳- موجود (جان کارپنتر – ۱۹۸۲)
یکی دیگر از نمونه‌های متقدم تلفیق ژانر علمی تخیلی با سینمای وحشت، دستپخت جان کارپنتر است که قصه گروهی از محققان آمریکایی در قطب جنوب را روایت می‌کند. این گروه در خلال تحقیقات خود با یک موجود فضایی مواجه می‌شوند که به شکل نوعی انگل به بدن انسان‌ها نفوذ کرده و به محض این که رخنه‌اش مسجل می‌شود، تغییر شکل و دگرگونی میزبان را موجب می‌شود.
از جهت این نحوه پرداخت و طراحی قصه، «موجود» به فیلم تازه «ونوم» شباهت‌هایی دارد؛ اما فیلم، جدای از نوآوری‌هایش در طراحی این قصه جذاب، به خاطر جلوه‌های ویژه حیرت‌انگیز و پیشرفتهای که در آن زمان کم‌سابقه یا حتی بی‌سابقه بود، به شدت مورد توجه مخاطبان سینما قرار گرفت و به یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک تاریخ تبدیل شد.
۲- کشتار با اره برقی در تگزاس (توبی هوپر – ۱۹۷۴)
یکی از بهترین نمونه‌های کلاسیک اسلشر آمریکایی، فیلم ترسناک «کشتار با اره برقی در تگزاس» است. این فیلم قصه چند جوان را روایت می‌کند که در سفر به تگزاس گم می‌شوند و به خانه‌ای قدیمی پناه می‌برند؛ جایی که طعمه یک خانواده عجیب قرار می‌گیرند و وقایعی تکان دهنده را از سر می‌گذرانند.
گذشته از قوام بخشیدن به گونه اسلشر (فیلم ترسناکی که در آن معمولا یک قاتل روانی با شیئی نوک‌تیز قربانیان خود را سلاخی می‌کند)، خلق یکی از ترسناک‌ترین کاراکترهای تاریخ به نام صورت چرمی دستاورد غیر قابل انکار و ماندگار فیلم توبی هوپر است. صورت چرمی قاتلی مهیب است که از پوست قربانیانش برای خود نقاب می‌سازد و گفته می‌شود از شخصیت یک قاتل زنجیره‌ای در آمریکا الهام گرفته شده.
«کشتار با اره برقی در تگزاس» با وجود این که به شدت ترسناک و نفس‌گیر به شمار می‌رفت، آن‌قدر باورپذیر و ملموس ساخته شده بود که در زمان اکرانش شایعه شده بود که بر اساس داستانی واقعی تولید شده است. بعدها سه نسخه دیگر و چهار نسخه بازسازی شده از این فیلم تولید شد که هیچ کدام به اندازه فیلم اصلی موفق نبودند.
۱- درخشش (استنلی کوبریک – ۱۹۸۰)
همان طور که از فیمساز افسانه‌ای فقید سینمای جهان انتظار می‌رود، او وقتی به سراغ ژانر وحشت می‌رود هم باید اثری یکسره متفاوت و جاودانه بسازد. تلاقی سینما و ادبیات، با اقتباس از داستان معروف استیون کینگ و کارگردانی محشر استنلی کوبریک، به خلق یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک تاریخ منجر شد.
«درخشش»، ضمن پایبندی به قواعد ژانری، واجد یک نوآوری جذاب است و آن به رگه‌های پررنگ روانشناختی در این اثر مربوط می‌شود. این فیلم قصه یک نویسنده به نام جک تورنس را روایت می‌کند که همراه با خانواده، به عنوان سرایدار، در هتلی مشغول به کار می‌شود؛ اما ناگهان با یک مسخ‌شدگی عجیب، خوی وحشیگری او بیدار شده و درصدد جنایاتی هولناک برمی‌آید.
انطباق هنر کوبریک در هدایت دوربین با ظرافت بازی جک نیکلسون، به خلق معروف‌ترین کلوزآپ تاریخ سینما انجامیده؛ تصویری که حتما بارها در تیزرهای مختلف آن را تماشا کرده‌اید و فقط قطره‌ای از دریای جذابیت‌های «درخشش» به شمار می‌رود.
