حتما تا به حال اسم باب اسفنجی به گوش‌تان خورده است. حتی اگر دقیقا اطلاع نداشته باشید این اسفنج چیست و چه کاری انجام می‌دهد، همین آشنا بودن این کلمه برای عموم مردم، شاهدی است بر موفقیت و فراگیر بودن این مجموعه انیمیشن به ظاهر ساده و کودکانه. اغراق نیست که مجموعه‌ی سریال انیمیشنی «باب اسفنجی» را یکی از پدیده‌های اجتماعی و رسانه‌ای قرن بیست و یکم نام برد. بر اساس آماری که اخیرا یکی از رسانه‌ها در مورد پر بازدیدترین برنامه‌های تلویزیونی در دوران پاندمی کرونا در آمریکای شمالی منتشر کرده است، سریال انیمیشن باب اسفنجی بالاتر از رقبایی مانند سریال معروف بازی تاج و تخت Games of Thrones و واکینگ دد The walking Dead، در صدر لیست ایستاده بود.
فرمول ساخت اسفنج جادویی چیست؟
شاید روزی که استفان هیلنبرگ Stephen Hillenburg خالق این موجود کوچک دوست‌داشتنی و معلم مدرسه برای آموزش بهتر دنیای زیر آب به دانش آموزانش، شروع به نوشتن کتابی آموزشی کرد هرگز تصور نمی‌کرد که در عرض ده سال، ایده‌های اولیه‌ی داستانی او تبدیل به مجموعه سریالی انیمیشنی بسیار موفق و محبوبی شود که در سراسر دنیا طرفداران پر و پا قرص خود را دارد. پس از آن در تمام این سال‌ها او با همراهی و همکاری کمپانی و استودیوی معروف نیکلدون Nickelodeon بر روی این مجموعه و ساخت فصل‌های مختلف سریال و فیلم‌های سینمایی بلند باب اسفنجی کار کردند. آنها طی این سال‌ها موفق شدند این اسفنج کوچک زرد و دوستانش را به یکی از محبوب‌ترین کاراکترهای تاریخ تلویزیون و رسانه در جهان مبدل سازند.
استمرار در تولید و داستان‌های خلاقانه، در کنار دیالوگ‌های ساده اما قوی و ماندگار یکی دیگر از دلایل موفقیت این مجموعه است. مخاطبین اصلی این سریال در ظاهر کودکان هستند، اما در حقیقت بزرگسالان نیز از دیدن این مجموعه‌ی ساده اما طناز با موقعیت‌های سورئالیستی و کمدی لذت برده و برای دقایقی سرگرم می‌شوند. بسیاری از آثار کودک و مجموعه‌های کودکان وجود دارد که با وجود تلاش‌های بسیاری که در ساخت و تولید آنها شده است، اما در حقیقت تنها مخاطبین کودک را آن‌هم به صورت موقت جذب خود می‌کند و در ادامه پس از چند فصل ساخت آنها به اتمام می رسد. این حقیقت همیشه وجود داشته است، که با وجود صرف هزینه و خوش ساخت بودن بسیاری از آثار، اما گروه سازندگان توانایی ارتباط با مخاطب خود را ندارند و در نهایت پروژه‌ها ناتمام رها می‌شوند. امتیازی که سازندگان باب اسفنجی به خوبی از آن بهره بردند.
زندگی جذاب باب اسفنجی همراه با پاتریک
باب اسفنجی دارای دندان‌های خرگوشی شکل، چشمانی گرد و بدنی متخلخل شبیه به پنیر، و کت شلوار معمولی است که یادآور کارمندان خوش‌قلب اما فراموشکار و خراب‌کار اداره ثبت احوال است. موجودی که به همراه دوستش، پاتریک، تمام مدت مشغول فعالیت کردن هستند که اغلب اوقات نتیجه‌ی فعالیت این زوج، منجر به خراب‌کاری می‌شود و ناخواسته دردسر ایجاد می‌کنند. اما با وجود تمام این مسائل باز همچنان ناامید نمی‌شوند و با آن لبخند ابلهانه‌ی ژکوندوارشان به زندگی در زیر اقیانوس ادامه می‌دهند. در شهری خیالی در زیر دریا با موجودات و ساکنین دریایی، که همانند شهرهای خارج از دریا، دارای قوانین و اصول مشخص و روابط اجتماعی معین هستند.
اما چرا با وجود تمام دردسرها این موجود زرد رنگ دوست‌داشتنی است و توانسته قلب مخاطبین را تسخیر کند؟ شاید دقیقا به دلیل همین سادگی و داشتن عناصری مشترک با زندگی اکثر افراد جامعه ی امروزی است که این شخصیت و این سریال این میزان محبوب شده است. ایجاد همذات پنداری در عین حال سورئال بودن فضا، برگ برنده این سریال است. به عنوان مثال با وجود آنکه ما در شهری زیر آب هستیم با موجودات دریایی، گاهی شاهد بارش برف و باران در زیر آب هستیم گویی که این شهر در فضای بیرون از دریاست و ما آن را ورای یک آکواریوم شیشه‌ای می‌نگریم. این دست بازی‌های کوچک بصری اگرچه که شاید در وهله‌ی اول به چشم نیایند اما از نظر مخاطب تیزهوش دور نمی‌مانند و از حضور این عناصر لذت می‌برد.
عوامل و ستارگان
اما در این بین باب اسفنجی و پاتریک، ستاره‌ی دریایی بد شکل و احمق، تنها نیستند. در کنار آنها نیز سایر شخصیت‌ها و کاراکترها را داریم که در پیشبرد داستان بسیار موثر هستند. شخصیت‌هایی که به راحتی می‌توانیم ما به ازایی برای هر یک از آنها در زندگی روزمره‌مان بیابیم. به عنوان مثال اختاپوس، همسایه‌ی آنها که موجودی از خودراضی و بی‌اعصاب است و به نوعی نماینده‌ی تمام همسایه‌های بیکار و کنجکاوی است که به دنبال سرک کشیدن در زندگی دیگران هستند. آقای خرچنگ، صاحب رستورانی که باب اسفنجی در آن کار می‌کند و فرد طماع و حریصی است که کارمندانش را تحت فشار می‌گذارند و نماینده‌ی تمام روسایی است که هر روزه کارمندان خود را عذاب می‌دهند و البته کارمندان‌شان هم ناخواسته موجب دردسر آنها می‌شوند. و کاراکترهای دیگر که به مدد شخصیت‌پردازی درست گروه نویسندگان به خوبی شکل گرفته‌اند و بر روی قاب تصویر نشسته‌اند. از نقاط قوت و متفاوت کار حضور راوی در نقش یک کاراکتر فعال است که با مخاطب نیز ارتباط مستقیم برقرار می‌کند و در جائیکه احساس می‌شود فیلم از ریتم می‌افتد، حضور موثر و از قبل برنامه‌ریزی شده‌ی راوی به داستان و برقرار ماندن ارتباط مخاطب با اثر کمک شایانی می‌کند. عنصری که در آثار و سریال‌های ایرانی کودک اغلب کاملا نادیده گرفته می‌شود.
مجموعه‌ی باب اسفنجی، یک کمدی اسلپ استیک است که با داستان‌هایی بسیار ساده و شخصیت‌های کارتونی به هجو و نقد جامعه و فرهنگ غالب می‌پردازد. این اثر در لایه‌های زیرینش دارای طنز گزنده و نیش‌داری است که برای مخاطب بزرگسال طراحی و نوشته شده است. هدف اصلی سازندگان سریال دادن پیام و شعار به مخاطب نیست، برخلاف بسیاری از سریال‌های ریز و درشت وطنی که فیلم‌سازان به دلیل عدم شناخت صحیح از مخاطب، مخصوصا مخاطب خردسال، تلاش می‌کنند ذهن آنها را با دادن انبوه پیام‌های گل‌درشت و تکراری بمباران کنند که در نهایت باعث از دست دادن مخاطبین خود می‌شوند. گروه سازنده‌ی باب اسفنجی هدف اصلی خود را از ساخت این سریال، به خوبی می‌دانند و آن هم سرگرم نمودن مخاطب است که دقیقا یکی از عوامل اصلی محبوبیت این سریال نیز به شمار می‌رود.
از دیگر عوامل موفقیت سریال انمیشن باب اسفنجی، میتوان از فضاسازی‌های خلاقانه فضا و شهر زیر آب، طراحی کاراکترهای جالب و ساده، دیالوگ‌پردازی‌های بسیار دقیق و حرفه‌ای، صداپیشگی خوب صداپیشگان و از همه مهم‌تر استمرار و نظم سازندگان گروه باید یاد کرد که طی همه‌ی این سال‌ها با کمترین ادعا و حاشیه توانسته‌اند رقبای بسیار جدی در عرصه‌ی رسانه را به راحتی و آرامی کنار بگذارند و در سراسر جهان در قلب مخاطبین خود ماندگار شوند. امیدواریم در ایران نیز سازندگان سریال و انیمیشن با مرور موفقیت‌های این مجموعه و مجموعه‌های مشابه در سیاست‌های ساخت و تولید آثار تجدید نظر نموده و مسیر جدید و مدرنی را در پیش گیرند.
ممنون. واقعا عالی بود👍👍
تشکر از شما بابت کامنت پرانرژی تون