فیلم «Quo Vadis, Aida?» روایتی تلخ از ماجرایی تلخ در دل اروپای قرن بیستم است. جایی که هشت هزار مسلمان شهر سربرنیتسا توسط ارتش صربستان قتل عام شدند درحالی که دموکراسی اروپایی در حال تماشای مرگ آن‌ها بود. فیلم داستان تلخی از روزهایی است که مردم بوسنی و هرزگوین آن را از سر گذراندند اما فراموش نکرده‌اند. همراه ما باشید با نقد فیلم کجا می‌روی آیدا؟.
فیلم کجا می‌روی آیدا؟ محصول کشور بوسنی و هرزگوین است. این فیلم که نماینده کشورش در مراسم اسکار سال ۲۰۲۰ بود، روایت تلخی را از دورانی بازگو می‌کند که در تاریخ اروپا همچون لکه ننگی باقی مانده است. فیلم روایت‌گر قتل عام پناهندگان به کمپ سازمان ملل در سربرنیتسا است که وظیفه محافظت از آن برعهده نیروهای هلندی بود.
فیلم کجا می‌روی آیدا؟ در فیلم‌گردی
اثر را کارگردانی اهل بوسنی ساخته است. خانم «Jasmila Žbanić» کارگردانی است که تجربه ساخت آثار سینمایی زیادی را در کارنامه خود دارد. به خصوص اثر قبلی او با نام «Men Don’t Cry» که درامی تاثیرگذار درباره بازماندگان قتل عام مردم بوسنی است که در میان کوهی از اجساد باقی مانده از آن سال‌ها به دنبال بستگانشان هستند.
فیلم کجا می‌روی آیدا؟ در فیلم‌گردی
یاسمیلا ژبانیچ در تمامی آثار خود تلاش کرده است لنز دوربین خود را بر روی سوژه قتل عام مردم کشورش توسط صرب‌ها نگه دارد. او تمام آثار خود را با محوریت زنان و مردانی ساخته است که اثرات جنگ را دیده‌اند. به خصوص زنان که عمده سوژه فیلم‌های این کارگردان بوسنیایی هستند؛ به خصوص در چند اثر آخر او و همچنین فیلم «Quo Vadis, Aida?».
نجات یک خانواده
فیلم کجا می‌روی آیدا؟ سوژه خود را مدیر مدرسه‌ای قرار می‌دهد که به عنوان مترجم در کمپ سازمان ملل حضور دارد. او در هنگام پناه آوردن مردم به این کمپ حضور دارد و تلاش می‌کند تا همسر و دو پسرش را به درون کمپ بیاورد. هرچند که او موفق می‌شود این کار را انجام دهد اما در نهایت تنها اوست که به عنوان پناهنده رسمی در میان محافظان صلح از کشتار صرب‌ها باقی می‌ماند.
آیدا شخصیت زنی است که تلاش می‌کند از خانواده خود محافظت کند. ما شاهد تلاش‌های آیدا برای محافظت از فرزندانش هستیم و در همین زمان از نگاه آیدا به مردمان و وقایعی نگاه کنیم که در ماجرای کشتار سربرنیتسا رخ می‌دهد. فیلم از چشمان آیدا به جنگ و اتفاقاتی که برای مردم بی‌گناه بوسنی رخ داد نگاه می‌کند. جنگ از نگاه زنان همان چیزی است که یاسمیلا ژبانیچ تلاش دارد مخاطب آن را تجربه کند.
کجا می‌روی آیدا؟ اثری ضدجنگ
فیلم با وجود آنکه در دسته آثار جنگی قرار می گیرد، اما درامی ضدجنگ است. هرچند که قرار نیست همچون آثار شاخص سینمای ضدجنگ، مثل «Paths of Glory»و یا «Full Metal Jacket» جنگ را از دید سربازان نگاه کنیم. در واقع فیلم اصلا درباره نبرد در جبهه نیست، بلکه نبردی خاموش در پشت جبهه‌هاست.
«Quo Vadis, Aida?» تلاش دارد تا نقدی بر دموکراسی اروپایی‌ها در مقابل کشتار صرب‌ها انجام دهد. اثر با اشاره به آنکه چگونه نیروهای حافظ صلح اجازه انجام این جنایت را به صرب‌ها دادند، مخاطب خود را در مقابل سازمان ملل و دولت‌های اروپایی قرار می‌دهد. به طور مثال در سکانسی که ژنرال هلندی خواستار صحبت با مقامات سازمان ملل است، هیچکس حاضر به پاسخگویی نیست؛ گویی همگی به تعطیلات رفته‌اند.
جنایتکاران همچنان آزاد‌‌اند
یاسمیلا ژبانیچ همچون فیلم «Hotel Rwanda» ابتدا مخاطب را در مقابل یک کشتار واقعی و تلخی حاصل از آن قرار می‌دهد، سپس همچون فیلم «ویلایی ها» قصه زنان و کودکان در پشت جبهه‌های نبرد را با آن در می‌آمیزد. ترکیبی که در انتها این سوال را برای مخاطب به وجود می‌آورد که چه بر سر آن جنایت کاران آمد.
سوالی که پاسخ آن را فیلم اینگونه می‌دهد که آن جنایتکاران سرخوشانه در مراسم بازگشایی مدارس شرکت می‌کنند و به کودکان خود لبخند می‌زنند. در حالی که لبخند هزاران کودک بوسنیایی را از آن‌ها ربوده‌اند. با تشکر، نظرات خود را درباره نقد فیلم کجا می‌روی آیدا؟ در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
